Het heeft iets curieus. Paul de Leeuw, Louis van Gaal en andere bekende Nederlanders die met z’n allen in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum zitten om onder een luide beat telefoontjes aan te nemen van bellend Nederland.
Ja, Giro 555 is al jaar en dag een begrip in Nederland bij het uitbreken van humanitaire rampen.
Bij de ramp in Haïti werd alleen al in ons land maar liefst 111 miljoen euro opgehaald. Een aanzienlijk bedrag.
Volgens de website van Giro 555 werd dat op de volgende manier verdeeld:
Maar echt transparant is de stichting niet over waar het geld heen is gegaan. Want hoe weet je nou dat elke euro die je doneert ook daadwerkelijk heeft bijgedragen aan de wederopbouw van een land of de bestrijding van armoe, en niet ergens aan de strijkstok blijft hangen?
Zoals afgelopen februari naar buiten werd gebracht: tijdens de ramp in Haïti werden prostituees ingehuurd door werknemers van stichting Oxfam Novib.
Wereldwijd wordt er door zo'n ruim 1,4 miljard mensen aan ngo's (non-gouvernementele organisatie) gedoneerd. De verwachting is dat in 2030 ruim 2,5 miljard mensen geld geven.
Waar gaat al dat geld eigenlijk heen? Kan blockchain hier een uitkomst in bieden? En op wat voor andere manieren kan blockchain een rol spelen binnen het werkterrein van stichtingen en hulporganisaties?
Transparantie en onomkeerbaarheid
Allereerst een korte opfriscursus: wat is blockchain ook alweer?
Blockchain is een gedecentraliseerde database die niet door één iemand, maar door iedereen op het netwerk wordt beheerd. De opgeslagen informatie is inzichtelijk voor iedere deelnemer én ook nog eens onomkeerbaar. Iedereen kan op elk moment de wijzigingen zien en goedkeuren.
Lees hier hoe blockchain precies werkt.
De technologie achter befaamde initiatieven zoals de bitcoin wordt als baanbrekend gezien en door experts bestempeld als veelbelovend. Want wat als je tot op de euro kunt volgen waar jouw donatie naartoe gaat? En wat als de donateur veel meer in het project betrokken wordt?
Blockchain: lifesaver?
Dat dacht het Longfonds ook. Daarom kreeg deze stichting belangstelling voor blockchain-initiatieven. Afgelopen december kwam de stichting met een concept om lokale initiatieven gemakkelijker te laten verlopen.
Michael Rutgers, algemeen directeur bij het Longfonds, sprak met Business Insider over de ontwikkelingen met blockchain en wat de technologie kan bijdragen aan de sector.
Rutgers kwam in aanraking met blockchain nadat zijn zoon een eigen blockchain-onderneming begon. "De trigger zat 'm in de transparantie en het onomkeerbaar kunnen vastleggen van transacties. Maar ook over de Trusted Third Party, banken, accountants en notarissen. Eigenlijk alles waar vinkjes gezet moeten worden, zou in de toekomst geholpen, óf bedreigd kunnen worden door de blockchain-technologie. Wij zijn eigenlijk ook een soort Trusted Third Party; het kan ons ook overkomen. Vandaar dat we kijken waar het ons eventueel kan helpen."
Warchild in Canada werkt bijvoorbeeld al met bitcoin-donaties, maar dat ziet Rutgers nog niet zitten vanwege de fluctuaties van cryptovaluta en de onzekerheid ervan.
Hij ziet blockchain eerder als een middel om de "afvinkcultuur" te vervangen door donateur en fonds directer met elkaar in contact te brengen. Met smart contracts wil hij ervoor zorgen dat mensen lokaal geld kunnen ophalen en dat het Longfonds het bedrag vervolgens automatisch kan verdubbelen.
"Als mensen weten wat er met het geld gebeurt, is de kans dat ze de volgende keer weer mee doen groter."
Hij vervolgt: "Om bijvoorbeeld speeltuinen rookvrij te maken in de stad zijn er investeringen nodig. Het is beter als dat lokaal geregeld wordt. Stel je hebt duizend euro nodig voor bordjes en attributen om vijf speeltuinen rookvrij te maken. Als jij dan 500 euro ophaalt door middel van een sponsorloop en wat geld van de bakker en slager, krijg je van ons automatisch de andere 500 euro. Dat willen we realiseren door smart contracts die zichzelf uitvoeren bij het halen van het doel."
Zonder blockchain is het volgens Rutgers een wirwar aan vinkjes zetten. Er komt een verzoek binnen via een lokale vrijwilligersgroep, dat gaat naar een medewerker en vervolgens naar een financiële afdeling. Rutgers wil dat soort processen automatiseren. "Kijk, geld verdubbelen kunnen we sowieso wel. Maar de administratieve rompslomp eromheen valt weg met blockchain."
Daarnaast zitten er nog meer voordelen aan blockchain, volgens Rutgers. Zo is transparantie belangrijk. "Iedereen kan inzien wat er voor het doel al behaald is. Het inzicht is dan groter en de betrokkenheid ook."
Als mensen weten wat er met het geld gebeurt, is volgens hem de kans dat ze de volgende keer weer meedoen groter.
Als er één schaap over de dam is..
Het Longfonds is niet de enige organisatie die kijkt naar blockchain. Begin dit jaar maakte ook het Rode Kruis bekend dat het gaat onderzoeken hoe de technologie ingezet kan worden in de hulpverlening.
De organisatie wil in specifieke gevallen na een ramp eerder geld geven in plaats van materiële spullen of eten. Dat wil men realiseren door de ontwikkeling van een digitale portemonnee.
Zo worden er geen voedselpakketten meer ingevoerd en uitgedeeld en krijgt het rampgebied een portemonnee waar geld in wordt gestort. Op die manier kan men daar zelf eten, drinken en spullen mee aanschaffen en wordt de lokale economie van het getroffen gebied gestimuleerd.
Ook kan blockchain er volgens het Rode Kruis voor zorgen dat er geen grote hoeveelheden cash meer vervoerd hoeven te worden naar een rampgebied. Dat maakt de situatie veiliger voor zowel de hulpverleners als de getroffenen.
Blockchain zonder grenzen
Ook in het buitenland zijn ze op het idee gekomen om blockchain in de goededoelensector toe te passen. Een buitenlands initiatief dat zich hard maakt voor transparantie in de liefdadigheid is Alice. Dit van oorsprong Londense bedrijf belooft transparantie in het donatieproces.
Alice zorgt ervoor dat projecten gevalideerd worden door middel van twee methodes. De eerste methode is met een menselijke onafhankelijke partij die checkt dat het project succesvol is. Daarnaast werkt Alice met een geautomatiseerde validatie. Bijvoorbeeld bij een project om voor schonere lucht te zorgen, kunnen sensoren het resultaat meten.
Bij dit bedrijf kun je een donatie doen. Het geld dat je doneert wordt bevroren. Zodra het goede doel in kwestie een doelstelling behaalt, komt die donatie vrij voor de organisatie.
Naast Alice, is er ook Disberse. Deze organisatie wil ook met behulp van blockchaintechnologie het proces van doneren verbeteren. Ze stellen dat het nu te lang duurt voordat giften arriveren bij de plek waar ze nodig zijn. Doneren is duur vanwege wisselkoerskosten en giften zijn niet traceerbaar. Allemaal redenen die de impact van een donatie verminderen.
Het bedrijf belooft volledige transparantie én garantie dat het geld ook daadwerkelijk op de plek komt waar het voor bedoeld is. Dit alles via een blockchainnetwerk. Grote partijen zoals Dorcas en natuurlijk War Child zijn al partner en kijken naar de mogelijkheden.
Wat nu..?
Michael Rutgers wil met het Longfonds, als alles voorspoedig loopt, ergens volgend jaar de eerste experimenten doen. Is de blockchaintechnologie daarmee de heilige graal?
Volgens Rutgers zijn er nog valkuilen. Voor hem is de onbekendheid van de technologie en de onwennigheid nog een valkuil. En er is ook sprake van een 'hype'.
Rutgers ziet pas over drie tot vijf jaar een ingang voor de techniek bij goede doelen. "Het zou me niks verbazen. Mijn idee is: op korte termijn overschatten we ontwikkelingen altijd, maar over de lange termijn onderschatten we ze."